.png)
Bijna overal in de EU zien we twijfels groeien over de slagvaardigheid van de EU: in veel landen winnen de populistische partijen aan kracht. Ze verwerpen de Europese integratie en ze roepen op terug te keren naar de natiestaat. In het Verenigd Koninkrijk heeft dit geleid tot een negatieve stem tegen de Europese Unie. Maar het feit dat het Verenigd Koninkrijk zich terugtrekt uit een gezamenlijk Europees idee en een gemeenschappelijke Europese aanpak, betekent lang niet het einde voor de Europese Unie. De nu nakende exit van het Verenigd Koninkrijk zou eerder de aanzet moeten vormen voor een debat over de nood aan hervormingen in de Europese samenwerking. De kloof tussen hoge verwachtingen en de harde realiteit heeft de publieke steun voor het Europees integratieproject ondermijnd. Vooral tijdens de vluchtelingencrisis was de Europese Unie niet in staat om aan de verwachtingen te voldoen. Maar rechtvaardigt dit de roep om minder Europa?
Internationaal terrorisme, conflicten in onze directe omgeving die de oorzaak zijn van zoveel onstabiliteit en menselijk lijden, de vluchtelingenstroom … stuk voor stuk zijn het problemen die geen enkele EU-lidstaat alleen aankan – en het Verenigd Koninkrijk evenmin. Eerst moeten de onderhandelingen over de terugtrekking in de komende weken starten. Maar ongeacht dit feit: hoe kan een Europese oplossing er dan uitzien?
Ondanks de verschillende door de lidstaten ondernomen stappen, heeft de vluchtelingencrisis duidelijk gemaakt dat er nood is aan een Europese grens en een kustwacht met verreikende bevoegdheden. De bescherming van onze buitengrenzen en bijgevolg van de hele Unie, kan niet langer de uitsluitende verantwoordelijkheid zijn van – in sommige gevallen overbelaste - nationale overheden.
De op 18 maart tussen de EU en Turkije gesloten overeenkomst bewijst dat enkel een verenigde Europese Unie in samenwerking met haar buurlanden, duurzame oplossingen kan vinden. Toch zijn er nog verdere stappen noodzakelijk. We hebben dringend een hervorming nodig van het Dublin-systeem, met inbegrip van een billijke verdeling van asielzoekers tussen alle EU-lidstaten. Dezelfde rechten, plichten en regels moeten gelden voor alle vluchtelingen in heel Europa. Daarom is de verdere ontwikkeling van het Europees Asielsysteem de enige haalbare oplossing. Eén ding blijft duidelijk: in een geglobaliseerde wereld, waarin Europa een belangrijke speler is en wenst te blijven, zullen we nog lange tijd genoodzaakt zijn de migratiekwestie aan te pakken, ongeacht het conflict in Syrië.
De vele crisissen in onze directe omgeving wijzen op de behoefte aan een coherent buitenlands beleid van de EU. Europa moet ook in staat zijn haar eigen veiligheid te garanderen – zowel intern als extern. Daarom moet de EU haar steun aan democratiseringsprocessen opvoeren in haar oostelijke en zuidelijke buurlanden. Op lange termijn moeten we streven naar een gemeenschappelijke economische zone met onze buren.
Met het oog op de veelheid van dreigingen waarmee we worden geconfronteerd en met Donald Trump als nieuwe president van de Verenigde Staten, heeft de Europese Unie meer dan ooit nood aan een ambitieuze Europese veiligheidsstrategie met een visie voor de rol van Europa in de wereld. We kunnen niet meer op de VS alleen steunen om onze externe veiligheid te garanderen, om de belangen van de Westerse beschaving te verdedigen en om de kosten en de risico’s die daarmee gepaard gaan te dragen. De Europese Unie zal meer verantwoordelijkheid moeten dragen – politiek, financieel en ja, ook militair. We moeten daarom de samenwerking van onze nationale strijdkrachten versterken met als doel een gezamenlijke militaire daadkracht. In de strijd tegen terrorisme is een betere uitwisseling van informatie tussen onze inlichtingendiensten onontbeerlijk, net zoals een nauwere samenwerking tussen zowel de politie als de gerechtelijke overheden.
De Europese burgers verwachten terecht dat de Unie sneller en flexibeler in actie schiet om deze doelstellingen te bereiken. Hiertoe moeten we het besluitvormingsproces in de EU versnellen, door meerderheidsbeslissingen uit te breiden, in het bijzonder in het domein van het buitenlands en het veiligheidsbeleid. Dit is de enige manier waarop de Unie als een geheel doeltreffend actie kan ondernemen zonder altijd een beroep te moeten doen op een “coalitie van bereidwilligen”. Ten tweede moet de EU in staat zijn haar eigen middelen uit te breiden, om zo toekomstige crisissen flexibeler te kunnen voorkomen en beheren. Op lange termijn mag de Europese Unie zich niet beperken tot louter antwoorden op crisissen. Het zou beter zijn dat ze haar plaats zou opeisen in het vormen van globale ontwikkelingen en leiderschap zou tonen in haar directe omgeving.
Dit vereist een moedigere inzet voor de Europese Unie. Het Brits referendum heeft aangetoond dat de vastberadenheid van de tegenstanders van Europa de vaak halfslachtige verdedigers van Europa heeft overtroefd. Het is niet mogelijk de Europese Unie geloofwaardig te promoten, als men voordien jarenlang Brussel heeft bestempeld als de bron van alle kwaad. Daarom moeten we de verwezenlijkingen van Europa op een betere manier overbrengen. Hierbij hoort het krachtiger weerleggen van valse beweringen van tegenstanders van Europa. En we mogen nooit vergeten dat het onze gemeenschappelijke Europese Unie-waarden zijn die ons verbinden: menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, vrede en de rechtsstaat. We mogen geen energie verspillen aan het blindstaren op onze verdeeldheden. Integendeel, we moeten deze energie gebruiken om ervoor te zorgen dat Europa als “gemeenschappelijke bestemming” weer werkt. Ondanks alle tegenslagen twijfelen we er niet aan dat Europa hierin nog altijd kan slagen. Voor de EU is dit de enige manier om haar geloofwaardigheid in de ogen van haar burgers weer te herstellen.
Gezamenlijk opiniestuk van Steven Vanackere en Dr. Hans-Gert Pöttering, voorzitter van de Konrad-Adenauer-Stiftung en voormalig voorzitter van het Europees Parlement.